Juan Carlos in zijn memoires over gebroken familiebanden en gemiste kansen
In dit artikel:
De 87-jarige Juan Carlos I publiceert begin december zijn memoires Réconciliación, een 512 pagina’s tellend boek dat hij samen met historica Laurence Debray schreef. De Franse editie verscheen op 5 november; Spaanse lezers moeten nog wachten. Met het boek wil de koning-emeritus zijn keuzes toelichten en zijn nalatenschap verdedigen na een leven vol publieke roem en privécatastrofes.
Juan Carlos blikt terug op zijn jeugd in ballingschap en zijn aankomst in Madrid als tienjarige die de taal nauwelijks sprak en worstelde met dyslexie. Een centraal, aangeduid trauma is de dodelijke schietpartij in 1956 waarbij zijn jongere broer Alfonso omkwam; Juan Carlos noemt het de grootste tragedie van zijn leven en zegt er sindsdien dagelijks aan te denken.
Zijn relatie met dictator Francisco Franco verklaart hij als een combinatie van politieke plicht en persoonlijke band: Franco zag hem mogelijk als een soort erfgenaam, en toen hem in 1969 gevraagd werd koning te worden voelde hij zich verplicht ja te zeggen. Hij ontkent dat hij de dictatuur wilde voortzetten en stelt dat zijn belofte beperkt bleef tot het bewaren van Spanjaardse eenheid. De overgang naar democratie — de Transitie — schetst hij niet als volgt van tevoren gepland maar als het resultaat van improvisatie, waarbij de samenwerking met Adolfo Suárez cruciaal was; de benoeming van Suárez noemt hij één van zijn belangrijkste beslissingen.
Juan Carlos adresseert ook de schandalen die zijn reputatie beschadigden: de ontvangst van 100 miljoen dollar van de Saudische koning noemt hij een “gift” maar erkent dat het fout was, en hij verwijt de Spaanse regering onder meer doelbewuste reputatieschade. Over buitenechtelijke relaties toont hij spijt; sommige affaires noemt hij platonisch, anderen beschouwt hij als fouten waarvoor hij bitter berouw voelt.
Privé schetst hij zijn lange huwelijk met koningin Sofía in lovende bewoordingen, terwijl hij kritiek heeft op koningin Letizia en haar rol bij verstoorde familierelaties — een hoogtepunt was volgens hem de gespannen paasviering in Palma in 2018. Sinds zijn vertrek uit Spanje in 2020 woont Juan Carlos in Abu Dhabi, waar hij een relatief teruggetrokken leven leidt en nadenkt over zijn einde. Hij waarschuwt dat aanvallen op zijn persoon ook de constitutionele overheden en de verworvenheden van de Transitie ondermijnen, en sluit met een boodschap aan zijn zoon Felipe VI dat zijn institutionele erfenis niet eenvoudig kan worden weggepoetst.
Kern: het boek combineert persoonlijke onthullingen, politieke rechtvaardigingen en publieke regret, en is bedoeld als poging het beeld van Juan Carlos te herstellen en zijn rol in de moderne Spaanse geschiedenis te duiden.