Ondanks snelle groei verliest Spanje aan concurrentiekracht
In dit artikel:
Spanje groeit duidelijk sneller dan veel eurolanden: het bbp stijgt dit jaar zo’n 3% tegenover ongeveer 1% in de eurozone, en sinds 2020 is de economie met meer dan 14% gegroeid. Die opleving wordt vrijwel geheel gedreven door binnenlandse vraag — meer uitgaven van huishoudens, bedrijven en overheden — maar heeft een keerzijde: prijzen stijgen harder dan elders en lonen en productiviteit blijven achter, waardoor concurrentiekracht langzaam wegslijt.
Inflatie is hoger in Spanje (in oktober 3,1% vs 2,1% in de eurozone). Vooral verse voedingsmiddelen (+6,4% vs 4,7% EU-gemiddelde) en overheidsdiensten (+5,4% vs 2,7%) zijn opvallend duurder. Omdat de binnenlandse vraag robuust is, kunnen bedrijven hogere kosten vaak doorberekenen zonder omzetverlies. Tegelijkertijd lopen arbeidskosten per geproduceerde eenheid op (+4%), wat zonder productiviteitswinst de internationale concurrentiepositie aantast.
De groeicijfers reiken niet tot iedereen. Een groot deel van de werkende bevolking profiteert nauwelijks: 11,2% van werkenden loopt risico op armoede en circa 4,3 miljoen mensen leven in ernstige sociale uitsluiting. Economen waarschuwen dat het model veel leunt op laagbetaalde banen in sectoren met weinig toegevoegde waarde, zoals horeca en toerisme, en dat daardoor ongelijkheid blijft bestaan.
De structurele rem op duurzame welvaart is lage productiviteit. Productiviteit per uur steeg sinds 2019 nog maar met 2,1%, en per voltijdwerker is het niveau van vóór de pandemie niet volledig terug. Oorzaken zijn onder meer minder gewerkte uren (o.a. door ziekteverzuim), verminderde investeringen in machines en technologie, en relatief lage uitgaven aan digitale innovatie. Ook onderwijs en vaardigheden blijven achter: volgens de OESO lopen Spaanse volwassenen basisvaardigheden jaren achter bij de koplopers in de EU. De bedrijfsstructuur — voornamelijk kleine ondernemingen, weinig scale-ups — en starre regelgeving verergeren het probleem.
Economen pleiten voor een breed productiviteitsprogramma: beter onderwijs en vaardigheden, gerichte investeringen in innovatie en technologie, minder administratieve barrières en verbeterde toegang tot financiering. Zonder zulke structurele hervormingen dreigt Spanje zijn huidige voorsprong te verliezen en blijft economische groei onvoldoende vertalen naar gedeelde, duurzame welvaart.