Ongebruikte stuwmeren terwijl Spanje snakt naar water: hoe kan dat?
In dit artikel:
In Spanje staan tientallen grote stuwmeren klaar of gedeeltelijk gevuld, maar ze leveren vaak geen water omdat de benodigde aansluitende infrastructuur ontbreekt of niet is afgerond. Voorbeelden: het stuwmeer van Siles (provincie Jaén) werd tien jaar geleden geopend na een investering van 57 miljoen euro en heeft een capaciteit van 30 hm3, maar de leidingen naar de olijfgaarden in de Sierra de Segura ontbreken nog. Het Rules-stuwmeer (Granada), opgeleverd in 2004, staat voor bijna 70% vol terwijl de provincie kampt met droogte; de distributiewerken voor 15.000 ha landbouw en kustgemeenten zijn echter nog in uitvoering en zouden naar verwachting pas in juni 2026 klaar zijn.
Andere gevallen tonen vergelijkbare knelpunten: Alcolea (Huelva) heeft nooit op volle kracht gedraaid door stilgevallen bouw en lopende onderzoeken naar waterkwaliteit; Mularroya (Zaragoza) heeft dam en infrastructuur grotendeels af, maar gebruik voor irrigatie, industrie en drinkwater zit nog in de testfase; Castrovido (Burgos) werd in 2020 gebouwd voor 44 hm3, maar blijft leeg door lekkageproblemen, terwijl er al een onderhoudscontract van ongeveer €200.000 per jaar loopt.
De oorzaken liggen volgens experts in bestuurlijke versnippering en complexe juridische procedures. De Spaanse staat bouwt vaak de grote dammen, maar regionale overheden, waterschappen en gemeenten dragen verantwoordelijkheid voor leidingen, pompen en distributienetwerken. Discussies over financiering, procedurele vertragingen bij vergunningen en aanbestedingen, en aangescherpte milieuregels leiden ertoe dat secundaire werken blijven liggen. Technici wijzen daarnaast op het politiek aantrekkelijke karakter van zichtbare damprojecten, terwijl cruciale, maar minder zichtbare onderdelen zoals pijpleidingen en zuiveringsinstallaties ondergefinancierd en slecht gepland blijven.
Ingenieur Manuel J. González bekritiseert de versnippering rond systemen als Béznar-Rules: het project is opgesplitst in vele deelprojecten, lijdt onder bureaucratie en kampt met stijgende kosten vergeleken met de raming van €302 miljoen in 2018. Kritiek richt zich ook op de ecologische schade: rivieren worden aangepast voor reservoirs die uiteindelijk niet functioneren, wat ecosystemen verstoort zonder dat lokale gemeenschappen voordeel ervaren.
Ondertussen blijft de droogte zorgen baren. Provincies zoals Murcia (≈23,7%), Navarra (≈31,2%), La Rioja (≈38,3%), Valencia (≈39,9%) en Andalusië (≈42,6%) hebben lage watervoorraden; Almería staat met circa 7% zeer slecht. Ondanks jarenlange waterschaarste zijn veel onafgemaakte stuwmeerprojecten nog niet prioriteit gekregen, wat leidt tot groeiende frustratie bij boeren, dorpen en industrie. De Spaanse vereniging van waterbedrijven (AEOPAS) pleit voor nationale coördinatie en een herprioritering van het afmaken van bestaande waterinfrastructuur, om te voorkomen dat publiek geld wordt besteed aan reservoirs die geen water leveren.