Redt AI het vergrijzende en leeglopende platteland van Spanje?
In dit artikel:
Het Spaanse platteland kampt met ontvolking en vergrijzing, een probleem dat tijdens Expo Sagris 2025 in Madrid prominent op de agenda stond. Volgens RTVE is 41% van de Spaanse landbouwers ouder dan 65; opvolging ontbreekt vaak en slechts 7,7% van de boeren is jonger dan 40, ver onder de EU-doelstelling van 25% in 2040. Tegelijk ligt ruim 2,3 miljoen hectare landbouwgrond braak — een oppervlak vergelijkbaar met de regio Valencia — met negatieve gevolgen voor voedselproductie, biodiversiteit en de leefbaarheid van dorpen.
Regionale initiatieven proberen de trend te keren, maar de resultaten zijn ongelijk. La Rioja verhoogde de startsubsidie voor nieuwe landbouwers van 40.000 naar 48.000 euro; ook Aragón en Castilla y León hebben stimuleringsfondsen. Op de Balearen wagen jaarlijks meer dan honderd jongeren de stap terug naar landbouw, vaak kleinkinderen van voormalige boeren die kiezen voor een rustiger, duurzamer leven, ondanks logistieke en kostenproblemen op eilanden. In Murcia worden sensoren ingezet om bodemvocht en watergebruik te optimaliseren, wat water en energie bespaart.
Almería, met zijn uitgebreide glastuinbouw, richt zich op scholing en verduurzaming. COEXPHAL leidt jonge telers op in moderne teeltmethoden, data-analyse en energiebeheer en promoot zonnepanelen en veiliger arbeidsomstandigheden in kassen. Zoals een spreker op Expo Sagris stelde: “De landbouw moet weer aantrekkelijk worden” — een kernidee dat de noodzaak van zowel technische kennis als ondernemerschap onderstreept.
Technologie en digitalisering worden gezien als sleutels voor modernisering. De Universiteit van Córdoba heeft een leerstoel AI in de landbouw opgezet en onderzoekers ontwikkelen digitale tweelingen van gewassen waarmee irrigatie, bemesting en klimaatscenario’s virtueel getest kunnen worden. Robots en data-analyse kunnen routinetaken overnemen, zodat boeren meer sturen op kwaliteit en planning. Maar onderzoekers waarschuwen: techniek is geen vervanging zonder jonge mensen die het vak willen leren en toepassen.
Nieuwe generaties brengen andere prioriteiten: minder massaproductie, meer duurzaamheid en korte afzetketens. In Extremadura en Andalusië ontstaan kleinschalige biologische bedrijven die via digitale platforms direct aan lokale markten leveren. Heroplevende coöperaties delen machines, grond en kennis, en vergroten zo de kans op levensvatbare startbedrijven.
Toch blijven grote obstakels bestaan: bureaucratische drempels, beperkte financiering, gebrekkige infrastructuur en de harde realiteit van lange werkdagen en lage marges. Dorpen verliezen sociale voorzieningen — scholen, winkels, medische diensten — waardoor het moeilijk is jonge gezinnen aan te trekken. Sommige gemeenten proberen dit tegen te gaan met gratis huisvesting of belastingvoordelen.
De conclusie van Expo Sagris is dat het platteland toekomst heeft, maar dat die toekomst afhankelijk is van een evenwicht tussen mens en techniek. Investeringen in mensen, opleiding, toegang tot grond en infrastructuur zijn net zo cruciaal als sensoren en AI; zonder die menselijke basis blijft modernisering beperkt.