Spanje bosrijker dan ooit, wat kan er mis gaan?
In dit artikel:
Spanje is in korte tijd uitgegroeid tot een van de bosrijkste landen van Europa: Eurostat meldt zo’n 19 miljoen hectare bos, waardoor het land op de derde plek staat (en zelfs tweede als breder 'bosrijk gebied' wordt meegeteld). Ongeveer de helft van Spanje telt inmiddels als bosgebied. Die omslag komt na een lange periode van ontbossing in de 19e en vroege 20e eeuw; vanaf halverwege de vorige eeuw keerde het tij door gerichte herbebossing en vooral door ontvolking van het platteland, waardoor landbouwgrond grotendeels naar natuur terugkeerde.
Toch schuilt er een zorgwekkende keerzijde. Veel nieuwe bossen zijn jong en soortenarm, vaak zonder actief beheer: twee derde van het bosgebied is in particuliere handen, waardoor beheersmaatregelen sporadisch of afwezig zijn. In combinatie met klimaatverandering — wisselende natte lentes gevolgd door hete, droge zomers — maakt dit het landschap extra vatbaar voor plagen, uitdroging en verwoestende bosbranden; dit jaar werd het slechtste brandenseizoen in jaren geregistreerd. Bovendien zijn herbeplantingsprojecten soms economisch gedreven: uitgestrekte eucalyptusbossen leveren wel hout maar verarmen bodem en biodiversiteit, verbruiken veel water en vergroten het brandrisico door oliehoudend plantmateriaal.
Er is ook een paradox op economisch niveau: volgens het Spaanse Bosplan 2022–2032 wordt slechts een derde van het beschikbare hout geoogst. Ondanks grote binnenlandse voorraden blijft Spanje sterk afhankelijk van houtimporten uit regio’s met grootschalige ontbossing, wat zowel lokale landelijke economische kansen misloopt als de mondiale ecologische voetafdruk vergroot.
Deskundigen roepen op tot een actief, langetermijnbeleid voor bosbeheer — met aandacht voor diversiteit, waterhuishouding en duurzame houtwinning — maar dat vergt geld en politieke continuïteit. De EU heeft met de EUDR strengere regels ingevoerd om de herkomst van hout, cacao en koffie te controleren, maar wetgeving alleen volstaat volgens critici niet zonder maatschappelijke betrokkenheid en bedrijfsbereidheid.
Onder de Spaanse bevolking is draagvlak aanwezig: een recente Greenpeace-enquête laat zien dat 87% bosbescherming belangrijk vindt en 85% meer overheidsverantwoordelijkheid eist. Met de komende klimaattop COP30 (10–21 november, Brazilië) ligt er volgens milieuorganisaties een kans om bindende afspraken te maken en lokale gemeenschappen te steunen. Zoals Marta Corella van COPADE het samenvat: “Ontbossing is geen onvermijdelijk gevolg, het is een collectieve keuze.”