Vijf miljoen Spanjaarden verloren contact door polarisatie en politieke verschillen
In dit artikel:
De Atlas van de polarisatie 2025 van More in Common signaleert dat politieke meningsverschillen in Spanje dit jaar steeds vaker familierelaties en vriendschappen beschadigen: naar schatting vijf miljoen mensen hebben contact verbroken met een familielid of vriend om politieke redenen. Het onderzoek toont dat politieke tegenstellingen niet langer beperkt blijven tot sociale media of het parlement, maar ook aan de eettafel, tijdens kerst- en nieuwjaarsbijeenkomsten en in WhatsApp-groepen tot breuken leiden.
December,traditioneel een maand van samenkomen, verloopt onder invloed van deze dynamiek vaker met terughoudendheid; gesprekken over onderwerpen zoals Gaza, migratie, klimaat, griepepidemieën of corruptie leiden geregeld tot verhitte discussies. More in Common meldt dat ongeveer 20% van de respondenten betrokken was bij felle discussies rond feestdagen en dat 15% een appgroep verliet om spanningen te vermijden. Persoonlijke verhalen illustreren de trend: Javier bijvoorbeeld beperkt familiebijeenkomsten omdat hij niet wil dat kinderen getuige zijn van “verhitte discussies die nergens toe leiden.”
Wetenschappers in het rapport spreken van een verschuiving van rationele debatvoering naar wat politicoloog Ismael Crespo ‘affectieve polarisatie’ noemt: mensen hechten sterke emotionele waarde aan gelijkgestemden en wantrouwen of verachten andersdenkenden. Sociologe Marta Fraile waarschuwt dat dit kan uitmonden in het ontmenselijken en belachelijk maken van tegenstanders, een patroon dat wordt versterkt door gewelddadige retoriek in media en politiek.
Het onderzoek noemt ook concrete namen als vaak ervaren polariserende actoren: premier Pedro Sánchez en Vox-leider Santiago Abascal voeren de lijst aan, gevolgd door Madridse regiopresident Isabel Díaz Ayuso; Carles Puigdemont wordt vooral door conservatieve kiezers als polariserend gezien. Bovendien hangt de beoordeling sterk af van de eigen politieke voorkeur: mensen zien vaak vooral de tegenstanders als het probleem en erkennen tegelijkertijd dat hun eigen leiders ook bijdragen aan de verhitte atmosfeer.
Hoewel er duidelijke spanningen zijn — met een piek rond begin 2024 tijdens het debat over de amnestiewet — laat de studie ruimte voor optimisme. Zes op de tien Spanjaarden denken dat herstel van sociale samenhang mogelijk is; zeven op de tien hebben recent nog een respectvol gesprek gehad met iemand die anders denkt en één op de vijf zegt van mening te zijn veranderd door zo’n gesprek.
More in Common en onderzoekers pleiten voor een verlaging van het politieke volume: politici moeten voorbeeldgedrag tonen en vaker zoeken naar overeenstemming. Praktische adviezen voor families en vrienden zijn concreet en toepasbaar: herken wanneer een gesprek verhardt en pauzeer, zet relatie boven gelijk willen krijgen, stel open vragen in plaats van stellingen, begin bij gedeelde waarden, kies het juiste moment voor gevoelige onderwerpen en stel duidelijke grenzen als gesprekken toxisch worden. Deze maatregelen worden neergezet als noodzakelijke stappen om uit de loopgraven van polarisatie te komen.