Wat viert Spanje op 6 december?
In dit artikel:
Elke 6 december viert Spanje de Dag van de Grondwet (el Día de la Constitución), ter herdenking van het referendum van 6 december 1978 waarin bijna 88% van de kiezers (87,78% bij 67,11% opkomst; ongeveer 17 miljoen stemmen) de nieuwe grondwet goedkeurde. Die Carta Magna markeerde het sluitstuk van de Transitie na de dood van dictator Francisco Franco en luidde de terugkeer naar een parlementaire democratie in; koning Juan Carlos I speelde een sleutelrol in dat proces. De grondwet werd formeel bekrachtigd door de koning op 27 december 1978.
De tekst ontstond in de in 1977 gekozen constitutionele vergadering, waarin alle toen actieve partijen vertegenwoordigd waren. Zeven parlementariërs — Gabriel Cisneros, José Pedro Pérez‑Llorca, Miguel Herrero y Rodríguez de Miñón, Gregorio Peces‑Barba, Jordi Solé Tura, Manuel Fraga en Miquel Roca — werkten de definitieve tekst uit en worden vaak de ‘vaders van de Grondwet’ genoemd. De grondwet herstelde burgerrechten en politieke vrijheden en erkende ook de co‑officiële talen Catalaans, Baskisch en Galicisch.
Hoewel 6 december sinds 1978 van groot historisch belang was, werd het pas in 1983 per Koninklijk Besluit onder de regering‑González als officiële feestdag vastgelegd. De dag wordt vooral officieel, sober herdacht: in Madrid vindt om 10 uur het hijsen van de Spaanse vlag plaats op het Plaza de Colón, gevolgd door een militaire parade; in veel gemeenten zijn er plechtigheden op plazas de la Constitución en scholen besteden aandacht aan democratie en burgerschap.
De Grondwet is niet onveranderlijk: belangrijke wijzigingen kwamen in 1992 (stemmings- en kiesrecht in gemeenteraadsverkiezingen voor EU-burgers, voortvloeiend uit het Verdrag van Maastricht), in 2011 (begrotingsverantwoordelijkheid van de staat vastgelegd in artikel 133 tijdens de financiële crisis) en recentelijk in 2024, toen het verouderde woord ‘disminuido’ in artikel 49 werd vervangen door het meer respectvolle ‘personas con discapacidad’.
Tegelijk staat de tekst regelmatig ter discussie. Discussies betreffen onder meer de rol van de monarchie en de wens van sommige nationalistische partijen in regio’s als Catalonië en het Baskenland voor meer autonomie of hervormingen, wat aantoont dat de Grondwet nog steeds onderwerp van politiek debat is. Praktisch: hoewel 6 december een nationale feestdag is, blijven winkels en supermarkten vaak geopend vanwege de drukke aanloop naar de feestdagen; dit jaar valt de dag op een zaterdag en volgt op 8 december de katholieke feestdag van de Onbevlekte Ontvangenis.